Co to jest kolonoskopia, jak przebiega i jak się do niej przygotować?

Kolonoskopia jest jednym z podstawowych elementów diagnostyki chorób jelita grubego. Posiada jednak również zastosowanie terapeutyczne. Na czym polega kolonoskopia? Jak się do niej przygotować?

Kolonoskopia – co to jest?

Kolonoskopia jest badaniem endoskopowym umożliwiającym dokładne obejrzenie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Polega ono na wprowadzeniu do jelita grubego specjalnego endoskopu (zwanego też kolonoskopem), na którego końcu znajduje się kamera ze źródłem światła, przesyłająca obraz do komputera w czasie rzeczywistym. Oprócz tego urządzenie wyposażone jest w elementy pompujące powietrze (co ułatwia badanie, „torując” drogę endoskopu) oraz wodę dodatkowo przemywającą jelito.

Przygotowanie do kolonoskopii

Aby przeprowadzenie kolonoskopii było możliwe, należy możliwie dokładnie oczyścić jelito grube z resztek pokarmowych. Dlatego przygotowanie do badania obejmuje stosowanie przez określony przez lekarza czas diety ubogoresztkowej lub płynnej. Wieczorem przed badaniem należy przyjąć specjalny płyn zawierający środki przeczyszczające takie jak makrogole czy mieszanki zawierające m.in. tlenek magnezu.

Ostatnim stałym posiłkiem przed badaniem powinno być lekkie śniadanie zjedzone w dniu je poprzedzającym. Najlepiej, jeśli będzie to np. kanapka z białego, pszennego pieczywa. Później nie należy już przyjmować pokarmów stałych. Dozwolone są zupy mające postać czystych wywarów, woda oraz przejrzyste soki.

Następnie około godziny 18:00 w dniu poprzedzającym kolonoskopię należy przyjmować płyn PEG. Dwulitrowa porcja płynu powinna zostać wypita w ciągu dwóch godzin. Kolejną, litrową, należy wypić rano w dniu badania – nie później niż na 4 godziny przed jego rozpoczęciem.

W dniu badania można pić wodę, dopuszcza się również ssanie przejrzystych cukierków takich jak landrynki.

Na czym polega kolonoskopia?

W trakcie badania pacjent układa się na lewym boku. Kolana należy podciągnąć do klatki piersiowej. Lekarz przeprowadza wstępne badanie okolicy odbytu, by następnie wprowadzić kolonoskop do wnętrza jelita. W miarę jego przesuwania pompowane jest powietrze – ułatwia to dokładne obejrzenie powierzchni ścian przewodu pokarmowego.

W trakcie badania lekarz ocenia stan ściany jelita, uwzględniając jej kolor, fakturę, ukrwienie, przezierność oraz wytrzymałość błony śluzowej. Dzięki temu może zobaczyć obecność stanu zapalnego, nacieki nowotworowe, nadżerki, perforacje, zwężenia oraz obecność polipów i ciał obcych. Może też pobierać fragmenty tkanek celem przekazania ich do badania histopatologicznego.

W większości przypadków przed badaniem pacjentom podawane są środki przeciwbólowe. Jeżeli są ku temu wskazania, możliwe jest wykonanie badania w znieczuleniu ogólnym – wymaga to jednak asysty lekarza anestezjologa.

Kolonoskopia – wskazania

Kolonoskopię przeprowadza się przede wszystkim w celach diagnostycznych, ale i terapeutycznych. Wśród najczęstszych wskazań do jej wykonania należy wymienić:
– badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego – dotyczy to osób w wieku 50-65 laty oraz tych, u których są obecne czynniki ryzyka,
– podejrzenie krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (np. przy dodatnim wyniku testu na krew utajoną w kale lub obecności świeżej krwi w stolcu),
– zmiana rytmu wypróżnień, szybka utrata masy ciała, przewlekłe biegunki,
– uwidocznienie zmian w jelicie grubym w trakcie innych badań,
– obecność polipów i niewielkich zmian błony śluzowej jelita,
– czynne krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Przeciwwskazania do kolonoskopii

Kolonoskopia nie powinna być wykonywana u pacjentów:
– z zapaleniem otrzewnej,
– z ciężkim zapaleniem jelita grubego,
– z ostrym zapaleniem uchyłków jelita grubego,
– w przypadkach perforacji (przedziurawienia) ściany jelita grubego.

Pacjenci borykający się z chorobami przewlekłymi powinni skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym przed wykonaniem badania. Może się bowiem okazać, że niektóre leki powinny być czasowo odstawione w ramach przygotowań do kolonoskopii.

Powikłania po kolonoskopii

Podobnie jak inne badania inwazyjne, również kolonoskopia obarczona jest pewnym ryzykiem powikłań. Warto jednak zaznaczyć, że pojawiają się one stosunkowo rzadko. Również w bardzo nielicznych przypadkach mogą one stanowić zagrożenie dla zdrowia pacjenta.

Najbardziej powszechnymi skutkami ubocznymi badania są te związane z wprowadzeniem do jelita grubego powietrza, czyli uczucie wzdęcia oraz bóle brzucha.

U zaledwie 0,17-0,41% pacjentów może dojść do przedziurawienia ściany jelita grubego, a u 1-1,5% pojawia się krwawienie z jelita.

Kolonoskopia to badanie, które nie tylko umożliwia wykrycie wielu dolegliwości. Zastosowanie procedury jest bardzo szerokie. Często jest również narzędziem terapeutycznym. Choć wiąże się z pewnym dyskomfortem, nie jest to badanie bardzo bolesne czy niebezpieczne dla zdrowia – natomiast korzyści z jego wykonania mogą okazać się nieocenione.