Co to jest gastroskopia, jak przebiega i jak się do niej przygotować?

Gastroskopia stanowi jedną z najskuteczniejszych technik diagnozowania i weryfikacji stanu przełyku, żołądka oraz dwunastnicy i jest potoczną nazwą panendoskopii lub gastrofiberoskopii (GFS). Dzięki zastosowaniu tego zabiegu specjalista może ocenić stan błony śluzowej, a także pobrać próbki do dalszej diagnostyki i badań. Za pomocą gastroskopii można więc wcześnie wykryć i usunąć ewentualne źródło krwawień, ciała obce oraz polipy. Dzięki rozwojowi medycyny i technik leczniczych współcześni specjaliści wiedzą, jak usprawnić przebieg gastroskopii i zminimalizować ryzyko niemiłych doznań.

Jakie są wskazania do gastroskopii?

Gastroskopia jest wskazana dla osób, u których podejrzewa się nieprawidłowości w obrębie układu pokarmowego – w szczególności zgaga, odbijanie, wymioty, nudności, krwawienie oraz kłopoty z przełykaniem. Technika ta wskazana jest również w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Gastroskopia zalecana jest Pacjentom z tymi dolegliwościami, w szczególności po ukończeniu 45. roku życia. Bez względu od wieku, jej wykonanie jest wskazane, gdy powyższe objawy towarzyszą przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Gastroskopia wykonywana jest również w ramach zakwalifikowania do niektórych zabiegów operacyjnych lub po zakończeniu leczenia wymienionych problemów z górnym odcinkiem przewodu pokarmowego. Zalecana jest także wtedy, gdy wymagane jest okresowe monitorowanie stanu przewodu pokarmowego po resekcji żołądka.

Jak się przygotować do gastroskopii?

Pacjenci, którzy przyjmują na stałe leki, przed wykonaniem gastroskopii powinni udać się do specjalisty, który podejmuje decyzję o wprowadzeniu zamienników lub odstawienia tych substancji. Około dwa tygodnie przed badaniem zaleca się odstawić leki na żołądek. Środki, które mogą negatywnie wpływać na krzepliwość krwi, powinny być natomiast odstawione na tydzień przed planowanym badaniem. Pacjent nie może również przyjmować leków zawierających wapń i magnez, ponieważ wpływają one na możliwości oceny błony śluzowej.

Cukrzycy przed gastroskopią powinni natomiast zgłosić fakt występowania choroby w rejestracji, ponieważ wymagane jest odstawienie insuliny i leków przeciwcukrzycowych. W takiej sytuacji badanie powinno być wykonane w godzinach porannych, żeby chorzy mogli po nim spożyć śniadanie i przyjąć niezbędne leki. U niektórych Pacjentów konieczne może okazać się także podanie antybiotyku. Taka decyzja jest jednak zawsze podejmowana przez lekarza. Antybiotyk podawany jest u osób z protezą naczyniową, przewlekłymi schorzeniami nerek lub obniżoną odpornością.

Przed wykonaniem gastroskopii Pacjent nie ma obowiązku stosowania żadnej diety. Wymagane jest jednak bycie na czczo minimum 6 godzin wcześniej. Nie należy spożywać żadnych pokarmów, pić gęstych płynów, kawy czy herbaty. Odradzane jest także żucie gumy i palenie papierosów. Możliwe jest wyłącznie picie niegazowanej wody. Trzeba jednak pamiętać, że na dwie godziny przed gastroskopią Pacjent może wypić ja ostatni raz w ilości maksymalnie 250 ml.

Jak przebiega gastroskopia?

Na gastroskopię warto przyjść około 20 minut wcześniej, aby wypełnić ankietę dotyczącą stanu zdrowia Pacjenta i podpisać zgodę na przeprowadzenie diagnostyki. Zaleca się także zabranie ze sobą dokumentacji, w której znajdują się wyniki wykonanych do tej pory badań związanych z układem pokarmowym (jeśli były takie wykonane), aktualne wyniki krwi, karty informacyjne i wypisy ze szpitala oraz skierowanie (gdy zostało wystawione).

Badanie gastroskopowe wymaga od 5 minut do pół godziny – czas ten zależy od czynności, jakie wykonuje lekarz. Samo badanie wykonywane jest przy znieczuleniu gardła za pomocą lidokainy w aerozolu. Środek ten rozpylany jest do jamy ustnej, dzięki czemu Pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości bólowych. W trakcie gastroskopii osoba poddawana badaniu leży na lewym boku, a między jego szczęki aplikowany jest specjalny ustnik. Po zaaplikowaniu znieczulenia w aerozolu specjalista wprowadzana rurę endoskopu do przełyku, a Pacjent musi połknąć jej końcówkę.

Pozostała część badania jest uzależniona od tego, w jakim celu jest wykonywane. Lekarz przesuwa gastroskop przez żołądek i analizuje szerokość przełyku, obecność ewentualnych nieprawidłowości (guzki, zwężenia, żylaki). Ocenia także stan błony śluzowej i różnego rodzaju zmiany zapalne. W żołądku weryfikowany jest wygląd błony śluzowej, ewentualne występowanie przekrwień, nadżerek czy owrzodzeń. Jeśli badanie wykonywane jest w celu weryfikacji zmian w dwunastnicy, wtedy lekarz analizuje wygląd błony śluzowej, obecność wrzodów, uchyłków oraz guzów. Jeśli istnieje taka potrzeba, w trakcie badania specjalista może również pobrać materiał do dalszych badań histopatologicznych.

Wielu osobom wydaje się, że gastroskopia jest trudna do zniesienia. Wynika to z faktu, że w trakcie przełykania końcówki rurki endoskopu może wystąpić odruch wymiotny. W rzeczywistości można go bardzo łatwo opanować. Należy wyłącznie słuchać poleceń lekarza i skupiać się na systematycznym, powolnym oddechu. Samo pobieranie wycinka do badania histopatologicznego samo w sobie nie jest natomiast bolesne, nawet gdy znieczuleniu poddawane jest tylko gardło. Jedynym nieprzyjemnym odczuciem mogą być niewielkie „uszczypnięcia”.

Gastroskopie można również wykonać prywatnie, bez skierowania (zobacz: cena gastroskopii), można ją również wykonać w znieczuleniu ogólnym.